یکی از مهم‌ترین نکات در هنگام معامله ماشین، نوشتن قولنامه ماشین یا مبایعه‌نامه است، زیرا می‌تواند از بروز موانع و مشکلات قانونی در آینده پیشگیری کند. به این نکته به‌خوبی توجه داشته باشید که حتی قولنامه‌ای که در منزل نوشته شود، درصورتی‌که امضای خریدار و فروشنده پای آن باشد کاملاً وجاهت قانونی دارد. به همین دلیل هنگامی که در حال نوشتن قولنامه ماشین هستید باید به‌صورت کاملاً دقیق و حساب شده بندهای آن را بنویسید؛ زیرا بعد از امضای قولنامه ماشین به‌راحتی نمی‌توان آن را فسخ کرد.
زیرا فسخ کردن قولنامه ماشین نیز یک سری شرایط دارد که در هنگام نوشتن قولنامه نیز ذکر می‌شوند. علاوه بر بندها در قولنامه ماشین باید تمام مشخصات خودرو، خریدار و فروشنده و همچنین شرایط معامله را به‌صورت کامل بیان کنید.
باتوجه‌به اهمیت بالای این موضوع، تصمیم گرفته‌ایم که در این مطلب چند نکته بسیار مهم در مورد نوشتن قولنامه ماشین را برای شما شرح دهیم.
نحوه نوشتن قولنامه ماشین
نکات بسیار مهمی در قولنامه ماشین وجود دارد که حتماً باید همه آنها را به‌صورت دقیق بنویسید تا در مواقع لزوم بتوانید به‌عنوان یک مدرک قانونی از آن استفاده کنید. برای اینکه از همه موارد قولنامه ماشین اطلاع پیدا کنید و همچنین اطمینان حاصل کنید که به نکات موردنیاز برای قولنامه ماشین نیز اشاره شده است می‌توانید از نمونه‌های قولنامه ماشین کمک بگیرید و مطابق با آن سند را تنظیم کنید. به این نکته توجه داشته باشید درصورتی‌که قولنامه ماشین را به‌صورت دستی و بدون عدم مراجعه به بنگاه تنظیم کرده باشید، باید تمام این بخش‌ها را باید در قولنامه بگنجانید.
نکته اول: قولنامه ماشین باید در دو برگ باشد. برای این کار می‌توانید از کاربن استفاده کرده تا مطالب دقیقاً کپی شوند. همچنین حتماً تعداد نسخه‌های قولنامه را در متن آن وارد کنید.
نکته دوم: هر دو برگ قولنامه باید به‌صورت دستی امضا شوند و تحت هیچ شرایطی راضی به امضاکردن قولنامه به وسیله کاربن نباشید.
مهم‌ترین نکات نوشتن قولنامه ماشین
بخش اول: مشخصات خریدار و فروشنده
در این بخش باید تمام مشخصات خریدار و فروشنده را به‌صورت دقیق وارد کنید که این مشخصات شامل لیست زیر می‌شوند.
- نام و نام خانوادگی
- نام پدر
- شماره شناسنامه و کد ملی
- محل صدور شناسنامه
- تاریخ تولد
- شغل
- آدرس محل سکونت
- شماره تلفن
نکته بسیار مهمی که در اینجا وجود دارد این است که هنگامی که قصد معامله با شخص حقوقی؛ یعنی یک شرکت یا نماینده آن شرکت نیز باید تمام مشخصات شرکت مربوطه به‌صورت دقیق وارد شوند که شامل موارد زیر هستند:
- نام شرکت
- شماره ثبت
- شناسه ملی
- کد اقتصادی
- آدرس دقیق
- کد پستی
- نام صاحبان امضای مجاز
- مشخصات نماینده خرید یا فروش
گاهی اوقات نیز پیش می‌آید که ممکن است در زمان معامله خودرو، خرید یا فروش آن به نماینده شخص دیگری است. این کار تنها با داشتن وکالت‌نامه قابل‌انجام است و حتماً باید از صحت و اعتبار وکالت‌نامه کاملاً اطمینان حاصل کنید. در ادامه بعد از ذکر مشخصات نماینده، حتماً به اطلاعات موجود در وکالت‌نامه نیز اشاره کنید.
نکته دوم: مشخصات دقیق خودروی موردنظر
در قولنامه خرید خودرو، باید تمام مشخصات مورد معامله که اینجا منظور از ماشین است را به‌صورت کامل بیان کنید که شامل موارد زیر می‌شود:
- نوع خودرو
- مدل خودرو
- رنگ خودرو
- سیستم
- شماره پلاک
- شماره موتور
- شماره بدنه و شاسی
از جمله مواردی هستند که حتماً باید در قولنامه ماشین وارد شوند. علاوه بر اینها، درصورتی‌که در یک بخش از خودرو مشکلی دارد حتماً باید در قولنامه ماشین ذکر شود برای مثال: درصورتی‌که درب راننده خودرو رنگ شده باشد، حتماً این مورد باید در قولنامه ذکر شود. این کار باعث می‌شود فروشنده تا هنگام تحویل خودرو به‌خوبی از آن مراقبت کند و درصورتی‌که آسیبی به خودرو برسد باید پاسخگوی شما باشد.
نکته سوم: مبلغ معامله
در ادامه به قسمت قیمت معامله خواهیم رسید که باید به‌صورت دقیق، قیمت کل معامله همچنین نحوه پرداخت آن را دقیقاً در قولنامه ماشین وارد کنید. درصورتی‌که مبلغی را به‌عنوان پیش‌پرداخت نیز وارد کرده‌اید حتماً باید به آن اشاره کنید و همچنین در ادامه مشخص کنید که باقی‌مانده مبلغ را چطور و در چه مدتی قرار است پرداخت کنید.
بعضی از افراد قصد دارند که مقداری از مبلغ را بعد از تعویض پلاک یا انتقال سند خودرو پرداخت کنند. درصورتی‌که در این مورد با مالک به توافق رسیدید حتماً در قولنامه آن را ذکر کنید. در صورت استفاده از چک، حتماً مشخصات چک، تعداد و همچنین تاریخ آنها را مشخص کنید و در ادامه شماره‌حساب و نام صاحب حساب را زیر ذکر کنید.
نکته: ذکر تاریخ‌ها در قولنامه بسیار مهم است. زیرا هم تاریخ و هم نحوه پرداخت هزینه بسیار مهم هستند. بعد از هر پرداخت رسید آن را تا پایان مراحل پرداخت هزینه نزد خود نگه دارید تا در صورت بروز هرگونه مشکل، با داشتن رسید بتوانید هزینه پرداخت شده خود را ثابت کنید.
نکته چهارم: شرایط معامله
در ادامه و این بخش باید تمام شرایط معامله را در قولنامه ماشین وارد کنید. مواردی از قبیل:
- هزینه قولنامه ماشین
- زمان تعویض پلاک
- زمان انتقال سند
- زمان تحویل خودرو به خریدار و...
به‌صورت کامل و دقیق بنویسید. درصورتی‌که هنگام نوشتن این بخش دقت لازم را به خرج دهید، باعث می‌شود تا بتوانید معامله را بدون هیچ مشکلی انجام دهید تا درصورتی‌که فروشنده برای هریک از مراحل بهانه‌جویی کند، شما بتوانید به‌صورت قانونی نسبت به دفاع از خود اقدام کنید.
نکات نوشتن قولنامه ماشین
فرقی نمی‌کند که شما به‌صورت دستی قولنامه ماشین را تنظیم کنید یا به بنگاه‌ها مراجعه کرده و مبایعه‌نامه رسمی را تنظیم کنید. درهرصورت لازم است تا نکات مطرح شده در این بخش را به‌خوبی رعایت کنید تا در آینده با مسائل حقوقی روبه‌رو نشوید.
- حتماً شرایط پرداخت‌نکردن به‌موقع ثمن معامله را بیان کنید و در صورت خودداری از پرداخت، یک تاریخ را برای فسخ قولنامه ماشین مشخص کنید. با درنظرگرفتن این موارد می‌توانید در صورت فسخ قرارداد، هزینه‌های حق فسخ و جریمه عدم انجام تعهدات را نیز در نظر گرفته و دریافت کنید.
- حتماً تاریخ دقیق حضور در دفاتر اسناد رسمی یا تعویض پلاک را مشخص کنید و برای عدم حضور خریدار یا فروشنده شرایطی را نیز مشخص کنید.
- در متن قولنامه ماشین باید حتماً شرایط و مبلغ فسخ را ذکر کنید. می‌توانید برای مشخص‌کردن مبلغ فسخ با طرف مقابل به توافق برسید یا حتی مقداری را برای آن در نظر نگیرید. اما به یاد داشته باشید که درصورتی‌که به این نکته اشاره نکنید، در زمان فسخ قرارداد هیچ هزینه‌ای نیز در نظر گرفته نمی‌شود.
طرفین معامله می‌توانند با شرایط زیر بر روی شرایط فسخ به توافق برسند:
- هیچ یک از طرفین حق ندارد معامله را فسخ کند.
- هر دو طرف اجازه فسخ معامله دارند.
- تنها یکی از طرفیت می‌تواند معامله را فسخ کند
- درصورتی‌که معامله فسخ شود، هزینه‌ای به‌عنوان جریمه بابت فسخ قرارداد باید پرداخت شود.
- شرایط فسخ باید به طور کامل ذکر شوند تا درصورتی‌که دلیل آن در شرایط نگنجد، بتوانید علاوه بر حق فسخ، از طرف مقابل به‌عنوان جریمه مبلغی را نیز دریافت کنید.
- در مبایعه‌نامه ماشین، مسئولیت پرداخت تمام هزینه‌های ناشی از جریمه خودرو، عوارض شهرداری و همچنین حل مشکلات کیفری را تا تاریخ تحویل بر عهده شخص فروشنده بگذارید و همچنین درصورتی‌که هر گونه آسیب یا خرابی در خودرو به وجود آید، فروشنده موظف است تا زمان تحویل نسب به برطرف‌کردن آن اقدام کند و دقیقاً مطابق با شرایطی که در معامله ذکر شده‌اند خودرو را به خریدار تحویل دهد.
- حتماً قبل از اینکه قولنامه ماشین را تنظیم کنید، خودرو را نزد یک کارشناس خبره برده و برگه‌های کارشناسی خودرو را نیز ضمیمه کنید. همچنین خریدار باید همه بخش‌های خودرو و لوازم جانبی، اسناد، مدارک و بیمه‌نامه و... را بررسی کرده تعهد دهد که همه جوانب خودرو را بررسی کرده و آگاهی کامل از تمام شرایط خودرو آن را خریداری کرده است و بعد از امضای قرار هیچ‌گونه ادعایی مبنی بر سلامت بدنه یا فنی خودرو ندارد.
- حتماً قولنامه ماشین را در حضور چند شاهد تنظیم کنید و در ادامه حتماً امضای شاهدان را روی هر دو برگ قولنامه بدون استفاده از کاربن و به‌صورت اصلی درج کنید.
- قولنامه ماشین باید دو نسخه داشته باشد که یک نسخه از آن در اختیار فروشنده و نسخه دوم در اختیار خریدار قرار می‌گیرند. البته حتماً باید تعداد رونوشت‌ها را در متن قولنامه ذکر کنید.
نمونه قولنامه ماشین
برای اطمینان از اینکه تمام بخش‌های قولنامه ماشین به‌صورت صحیح نوشته شده‌اند، می‌توانید از نمونه قولنامه‌های ماشین استفاده کنید. در ادامه نمونه قولنامه ماشین را برای شما قرار داده‌ایم که تمام موارد بالا در آن ذکر شده‌اند و تنها کاری که شما باید انجام دهید، این است که آن را چاپ کرده و قولنامه خود را تنظیم کنید.
دریافت نمونه قولنامه ماشین
نوشتن قولنامه دستی
در موارد بسیاری، افراد به بنگاه مراجعه نمی‌کنند و به‌صورت دستی اقدام به تنظیم قولنامه ماشین می‌کنند. باید این نکته را مدنظر داشته باشید که قولنامه‌های ماشین که به‌صورت دستی تنظیم می‌شوند نیز از نظر قانونی کاملاً قابل‌استناد هستند و در صورت بروز هرگونه مشکل، می‌توان از آن به‌عنوان مدرک قانونی معامله استفاده کرد. نکته بسیار مهمی که در هنگام نوشتن قولنامه دستی باید موردتوجه قرارداد این است که همه شرایط و بخش‌های ذکر شده را نوشته و همه چیز را به‌صورت روشن و واضح توضیح دهید.
باتوجه به اینکه قولنامه‌های دست‌نویس، معمولاً به‌وسیله دوستان و آشنایان تنظیم می‌گردد، ممکن است که طرفین صرفاً با استناد به حرف‌های یکدیگر بر سر شرایط به توافق برسند و ذکر موارد مهم در قولنامه را نادیده بگیرند که در این صورت شما در مراجع قانونی نمی‌توانید برای ثابت‌کردن ادعاهای خود به قول‌های شفاهی اکتفا کنید پس حتماً همه موارد توافق شده را در قولنامه بنویسید.
همچنین در نوشتن متن قولنامه بسیار دقت کنید، زیرا این متن باید کاملاً خوانا، بدون خط‌خوردگی و همچنین همه امضاهای آن باید اصل باشند. زیرا چنین قولنامه‌ای حتی بدون امضای شاهدان در مراجع قانونی قابل‌پذیرش است و قابلیت استفاده برای اثبات ادعاهای شاکی را دارد.
هزینه قولنامه ماشین
در زمان معامله، هزینه قولنامه خودرو یکی از مهم‌ترین مواردی است که ممکن است باعث اختلاف بین خریدار و فروشنده شود. نکته اولی که باید به آن توجه کنید این است که درصورتی‌که شخص دیگری قولنامه را برای شما تنظیم کرده باشد، باید به‌عنوان حق‌الزحمه مبلغی را به او پرداخت کنید. حال فرقی نمی‌کند که قولنامه ماشین تک برگی، دست‌نویس یا تایپی باشد.
اما درصورتی‌که معامله در بنگاه‌های ماشین انجام شود، این مبلغ مقدار مشخصی دارد و بر اساس قانون درصدی از قیمت خودروی مورد معامله را شامل می‌شود. در سایر موارد طرفین می‌توانند مبلغی را مشخص و روی آن توافق کنند که به‌صورت نصف‌نصف به نویسنده پرداخت کنند. هزینه قولنامه ماشین معمولاً بین 1 تا 1.4 درصد مبلغ معامله است. درصورتی‌که شما کد رهگیری نیز دریافت کنید باید مبلغ بیشتری را پرداخت کنید.
فسخ مبایعه‌نامه یا قولنامه ماشین
در تمام معامله‌ها امکان دارد یکی از طرفین بنا بر دلایلی معامله را فسخ کند و به همین دلیل باید شرایطی را برای فسخ معامله در قولنامه ماشین در نظر گرفت. درصورتی‌که شما مبایعه‌نامه را در بنگاه تنظیم می‌کنید، توسط بنگاه‌داران که تجربه زیادی در این کار دارند راهنمایی می‌شوید و شرایط فسخ را به‌صورت دقیق در متن وارد می‌کنند؛ اما درصورتی‌که به‌صورت دستی قولنامه ماشین را می‌نویسید موارد زیر را فراموش نکنید:
- برای فسخ مدت‌زمان مشخصی را معین کنید.
- ذکر دلایل فسخ به‌صورت دقیق، به‌عنوان‌مثال: عدم پرداخت مبلغ معامله به‌وسیله خریدار، تحویل خودروی دیگر به‌جای خودروی مورد معامله، خودداری از تحویل خودرو به خریدار، تصادف یا آسیب‌زدن به خودرو بعد از تاریخ‌نگارش توسط فروشنده، عدم حضور یا خودداری از اعطای وکالت برای انجام امور مربوط به دفترخانه یا تعویض پلاک
- درصورتی‌که طرفین توافق کردند هزینه‌ای را بابت فسخ معامله در نظر بگیرید.
نتیجه‌گیری
نوشتن قولنامه ماشین در زمان معامله بسیار مهم و حائز اهمیت است و شما حتماً باید تمام شرایط خودرو و معامله را به‌صورت دقیق ذکر کنید. در صورت دقت در هنگام تنظیم قولنامه ماشین باعث می‌شود تا زمانی که با مشکلی روبه‌رو شدید، با خیال راحت به مراجع قضایی مراجعه کرده و برای رفع مشکل خود دردسر های کمتری پیش رو داشته باشید.
توصیه اکثر کارشناسان حقوقی و حوزه خودرو به خریداران این است که مبایعه‌نامه ماشین را حتماً در بنگاه‌های معاملاتی ماشین تنظیم کنند و از نوشتن قولنامه ماشین به‌صورت دستی خودداری کنند؛ زیرا هنگامی که قولنامه ماشین در بنگاه‌ها تنظیم می‌شود، همه موارد قانونی و موردنیاز در آن ذکر می‌شوند. اما اگر به هر دلیلی قصد ندارید برای تنظیم قولنامه ماشین به بنگاه مراجعه کنید، حتماً نسخه دست‌نویس را به‌صورت خوانا و روشن بنویسید.